به حداقل رساندن استفاده از آنتی بیوتیکها با مدیریت یکپارچه سلامت روده
مهندس: احسان دهنوی
● چکیده
محصولات جدید جهت تغذیه طیور به گونهای فرموله شدهاند که باعث بهبود سلامت روده میشوند. به طور کلی این محصولات ، رشد فلور طبیعی و مفید روده را افزایش و رشد عوامل بیماریزا را کاهش میدهند.
دیدگاههای اخیر نشان میدهد که سلامت روده را میتوان به طور قابل توجهی با مدیریت صحیح رشد فلور طبیعی و مفید روده و عملکرد مناسب سد مخاطی- موکوسی روده، بهبود بخشید.
ممنوعیت استفاده از آنتی بیوتیکهای محرک رشد 1(AMGP) در اروپا، پرورش طیور را با چالشهایی جهت رسیدن به بالاترین میزان بهداشت و سلامت مواجهه کرده است. آنتی بیوتیکهای محرک رشد از بسیاری از عفونتهای باکتریایی دستگاه گوارش طیور که به دلیل انواع فاکتورهای استرس زا ایجاد میشوند،پیشگیری میکنند. در صنعت امروزی و مدرن پرورش طیور، مواجهه نشدن با فاکتورهای استرس زا اجتناب ناپذیر است. استرس یک عامل چند فاکتوری میتواند باشد مانند بیماری، حمل و نقل و جابهجایی، واکسیناسیون، فاکتورهای تغذیهای و محیطی. در مطالعات اخیر نشان داده شده است که استرس نقش بسیار مهمی در ایجاد اختلال درمحیط طبیعی روده دارد.به طور کلی استرس از دو طریق منجر به مشکلات و اختلالات در دستگاه گوارش میشود:
1- ایجاد اختلال در حرکات دستگاه گوارش، تغییر الگوی جذب غذا که به دنبال عدم تعادل بار میکروبی روده ایجاد میشود.
2- با ایجاد تغییرات سیستمیک روده مانند استرس اکسیداتیو 2 و التهاب به دلیل فقدان یکپارچگی سد دفاعی روده 3 بار میکروبی موجود در سد دفاعی روده منجر به اختلال در هضم و التهاب روده میشود که به نوبه خود منجر به کاهش میزان افزایش وزن روزانه گله میشود و همچنین منجر به ابتلا به بیماریهای عفونی و اسهال میگردد. در حالی که مرغدار با خسارت مالی زیادی مواجهه شده در نهایت هزینه بیشتری را صرف خرید داروهای مورد نیاز و دامپزشک میکند و میزان مرگ و میر گله افزایش یافته است.
امروزه مصرف آنتیبیوتیک و اثر طولانی مدت آن بر سلامت گله مورد بررسی است و نگرانیهای زیادی را بوجود آورده است، همین باعث شده است که نیاز به یک رویکرد مؤثر جهت بهبود بخشیدن به سلامت گله ضروری باشد. مطالعات اخیر نشان میدهد که تولید محصولات جدید جهت تغذیه طیور به گونهای که باعث بهبود سلامت روده شوند و رشد فلور طبیعی و مفید روده را افزایش و رشد عوامل بیماریزا را کاهش دهند، بسیار امیدوارکننده است.
مدیریت فلور طبیعی روده
درک بهتر اکوسیستم میکروبی روده و برطرف کردن مشکلات موجود نیازمند مطالعات گستردهای بر روی گونههای مختلف حیوانات بوده و تنها مطالعه یک گونه کافی نیست.مطالعات اخیر بر روی روده طیور نشان میدهند که اکثر میکروارگانیسمهای روده طیور گونههای لاکتوباسیلوس 4 ، سویههای پاتوژن کلستریدیوم 5، ایکولای و سالمونلا بوده و این بار میکروبی اثرات منفی بر روی هضم و جذب غذا داشته است. مطالعات ویژه انجام شده بر روی طیور نشان دادهاند که به حال خود رها کردن رشد میکروبی در روده ، اثرات منفی فعالیت زیاد میکروبی را بر روی سلامت رودهای، توانایی هضم پذیری و جذب مواد مغذی به وضوح نمایان میسازد
علاوه بر این بار میکروبی زیاد موجود در قسمت فوقانی دستگاه گوارش ( که حساستر هستند) باعث التهاب در آن ناحیه و در نتیجه منجر به کاهش میزان غذای دریافتی و کاهش وزن روزانه پرنده شده است.تحقیقات انجام شده بر روی غذای دریافتی طیور بیانگر این است که میتوان با تغییر رژیم غذایی میزان بار میکروبی روده را کاهش داد
مدیریت سد دفاعی روده
در صورتی که تنها به بار میکروبی فلور روده توجه نمود و سد دفاعی روده را در نظر نگرفت ، باعث میشود که مدیریت سلامت روده با موفقیت انجام نشود. در سو عملکرد سد دفاعی روده ، این اندام با بار بالای آنتی ژن ، توکسین و پاتوژن ها روبرو میشود و پرنده در خطر ابتلا به بیماری عفونی روده قرار میگیرد. سد دفاعی روده را لایه موکوسی – مخاطی تشکیل میدهد که به نفوذ پذیری سلولهای بافت پوششی به آنتیژن و پاسخ ایمنی سلولهای لایه موکوسی- مخاطی به آنتی ژن بستگی دارد.
التهاب روده با فاکتورهای اکسیداتیو و هرگونه استرس به سلولهای پوششی روده، نفوذ پذیری سلولهای بافت پوششی را به آنتی ژن تحت تأثیر قرار میدهند و در نهایت به لایه موکوسی- مخاطی بافت روده آسیب وارد میکنند. محصولاتی که جهت تغذیه طیور استفاده میشود، باید به گونهای باشد که دارای اثرات ضدالتهابی ،آنتی اکسیدانی و پتانسیل ضد میکروبی باشد. کنترل التهاب جهت کنترل عملکرد سد دفاعی روده شرط لازم مهم است.
مدیریت کلی سلامت روده
با دقت در مدیریت فلورطبیعی و سد دفاعی روده، میتوان به نتایج موفقیت آمیزی دست یافت و با سلامت گله و بهبود عملکرد گله مواجه شد.
آمار نشان میدهد که این نوع رویکرد باعث بهبود ضریب تبدیل غذایی و کاهش کود و ضایعات ایجاد شده در کف پای طیور 6 میگردد. همچنین نتایج بیانگر اثرات سو ناشی از استفاده بیش از حد و طولانی مدت از آنتی بیوتیک ها و تأثیر گذاری آن بر روی لایه موکوسی- مخاطی بافت روده و در نهایت آسیب بافت روده بوده است. این مسئله باید موضوع قابل توجهی برای جامعه مرغداران باشد و آن را با اهمیت دانست.