به حداقل رساندن استفاده از آنتی بیوتیک­ها با مدیریت یکپارچه سلامت روده

مهندس: احسان دهنوی

● چکیده

محصولات جدید جهت تغذیه طیور به گونه­ای فرموله شده­اند که باعث بهبود سلامت روده می­شوند. به طور کلی این محصولات ، رشد فلور طبیعی و مفید روده را افزایش و رشد عوامل بیماری­زا را کاهش می­دهند.

دیدگاه­های اخیر نشان می­دهد که سلامت روده را می­توان به طور قابل توجهی با مدیریت صحیح رشد فلور طبیعی و مفید روده و عملکرد مناسب سد مخاطی- موکوسی روده، بهبود بخشید.

ممنوعیت استفاده از آنتی بیوتیک­های محرک رشد 1(AMGP) در اروپا، پرورش طیور را با چالش­هایی جهت رسیدن به بالاترین میزان بهداشت و سلامت مواجهه کرده است. آنتی بیوتیک­های محرک رشد از بسیاری از عفونت­های باکتریایی دستگاه گوارش طیور که به دلیل انواع فاکتورهای استرس زا ایجاد می­شوند،پیشگیری می­کنند. در صنعت امروزی و مدرن پرورش طیور، مواجهه نشدن با فاکتورهای استرس زا اجتناب ناپذیر است. استرس یک عامل چند فاکتوری می­تواند باشد مانند بیماری، حمل و نقل و جابه­جایی، واکسیناسیون، فاکتورهای تغذیه­ای و محیطی. در مطالعات اخیر نشان داده شده است که استرس نقش بسیار مهمی در ایجاد اختلال درمحیط طبیعی روده دارد.به طور کلی استرس از دو طریق منجر به مشکلات و اختلالات در دستگاه گوارش می­شود:

1- ایجاد اختلال در حرکات دستگاه گوارش، تغییر الگوی جذب غذا که به دنبال عدم تعادل بار میکروبی روده ایجاد می­شود.

2- با ایجاد تغییرات سیستمیک روده مانند استرس اکسیداتیو 2 و التهاب به دلیل فقدان یکپارچگی سد دفاعی روده 3 بار میکروبی موجود در سد دفاعی روده منجر به اختلال در هضم و التهاب روده می­شود که به نوبه خود منجر به کاهش میزان افزایش وزن روزانه گله می­شود و همچنین منجر به ابتلا به بیماری­های عفونی و اسهال می­گردد. در حالی که مرغدار با خسارت مالی زیادی مواجهه شده در نهایت هزینه بیشتری را صرف خرید داروهای مورد نیاز و دامپزشک می­کند و میزان مرگ و میر گله افزایش یافته است.

امروزه مصرف آنتی­بیوتیک و اثر طولانی مدت آن بر سلامت گله مورد بررسی است و نگرانی­های زیادی را بوجود آورده است، همین باعث شده است که نیاز به یک رویکرد مؤثر جهت بهبود بخشیدن به سلامت گله ضروری باشد. مطالعات اخیر نشان می­دهد که تولید محصولات جدید جهت تغذیه طیور به گونه­ای که باعث بهبود سلامت روده شوند و رشد فلور طبیعی و مفید روده را افزایش و رشد عوامل بیماریزا را کاهش دهند، بسیار امیدوارکننده است.

مدیریت فلور طبیعی روده

درک بهتر اکوسیستم میکروبی روده و برطرف کردن مشکلات موجود نیازمند مطالعات گسترده­ای بر روی گونه­های مختلف حیوانات بوده و تنها مطالعه یک گونه کافی نیست.مطالعات اخیر بر روی روده طیور نشان می­دهند که اکثر میکروارگانیسم­های روده طیور گونه­های لاکتوباسیلوس 4 ، سویه­های پاتوژن کلستریدیوم 5، ای­کولای و سالمونلا بوده و این بار میکروبی اثرات منفی بر روی هضم و جذب غذا داشته است. مطالعات ویژه انجام شده بر روی طیور نشان داده­اند که به حال خود رها کردن رشد میکروبی در روده ، اثرات منفی فعالیت زیاد میکروبی را بر روی سلامت روده­ای، توانایی هضم پذیری و جذب مواد مغذی به وضوح نمایان می­سازد

علاوه بر این بار میکروبی زیاد موجود در قسمت فوقانی دستگاه گوارش ( که حساس­تر هستند) باعث التهاب در آن ناحیه و در نتیجه منجر به کاهش میزان غذای دریافتی و کاهش وزن روزانه پرنده شده است.تحقیقات انجام شده بر روی غذای دریافتی طیور بیانگر این است که می­توان با تغییر رژیم غذایی میزان بار میکروبی روده را کاهش داد

مدیریت سد دفاعی روده

در صورتی که تنها به بار میکروبی فلور روده توجه نمود و سد دفاعی روده را در نظر نگرفت ، باعث می­شود که مدیریت سلامت روده با موفقیت انجام نشود. در سو عملکرد سد دفاعی روده ، این اندام با بار بالای آنتی ژن ، توکسین و پاتوژن ها روبرو می­شود و پرنده در خطر ابتلا به بیماری عفونی روده قرار می­گیرد. سد دفاعی روده را لایه موکوسی – مخاطی تشکیل می­دهد که به نفوذ پذیری سلولهای بافت پوششی به آنتی­ژن و پاسخ ایمنی سلولهای لایه موکوسی- مخاطی به آنتی ژن بستگی دارد.

التهاب روده با فاکتورهای اکسیداتیو و هرگونه استرس به سلولهای پوششی روده، نفوذ پذیری سلولهای بافت پوششی را به آنتی ژن تحت تأثیر قرار می­دهند و در نهایت به لایه موکوسی- مخاطی بافت روده آسیب وارد می­کنند. محصولاتی که جهت تغذیه طیور استفاده می­شود، باید به گونه­ای باشد که دارای اثرات ضدالتهابی ،آنتی اکسیدانی و پتانسیل ضد میکروبی باشد. کنترل التهاب جهت کنترل عملکرد سد دفاعی روده شرط لازم مهم است.

مدیریت کلی سلامت روده

با دقت در مدیریت فلورطبیعی و سد دفاعی روده، می­توان به نتایج موفقیت آمیزی دست یافت و با سلامت گله و بهبود عملکرد گله مواجه شد.

آمار نشان می­دهد که این نوع رویکرد باعث بهبود ضریب تبدیل غذایی و کاهش کود و ضایعات ایجاد شده در کف پای طیور 6 می­گردد. همچنین نتایج بیانگر اثرات سو ناشی از استفاده بیش از حد و طولانی مدت از آنتی بیوتیک ها و تأثیر گذاری آن بر روی لایه موکوسی- مخاطی بافت روده و در نهایت آسیب بافت روده بوده است. این مسئله باید موضوع قابل توجهی برای جامعه مرغداران باشد و آن را با اهمیت دانست.